Waarom bomen in Engeland wél oud worden
0 weergaven Reacties niet mogelijkVanuit Nederland worden bomenreizen naar Engeland georganiseerd, omdat daar wél hele oude veterane bomen te zien zijn. In Nederland is onze oudste boom, de troetellinde van Sambeek, misschien 400 jaar oud en wie die daar 100 jaar bij op wil tellen, moet dat vooral doen. Of een andere boom deze trofee gunnen die daarbij in de buurt komt. In Engeland kom je taxussen en eiken tegen van meer dan 1000 jaar en zelfs ouder! Hoe is dat mogelijk, want als je naar de klimaatzone kijkt, wijken die niet zo gek veel af van elkaar. De reden? Britten zijn conservatief, gemakzuchtig en misschien zelfs lui en dát is nou net de redding voor de oudste bomen!
Afgelopen periode heb ik van de west- naar de oostkust van Engeland gewandeld. Zodra je Engeland binnentreedt, merk je dat je terecht komt in een landschap wat rust en ruimte uitstraalt. Geen strakke lanen in een herhalend ritme langs wegen, maar veel hagen van diverse struik- en boomsoorten. De solitaire bomen buiten dorpen en steden staan vooral in en rond de agrarische percelen, zoals bij ons in Drenthe en Overijssel nog te zien zijn. De weilanden zijn anders dan wij gewend zijn in ons gemonocultiveerd agrarisch landschap. Voor optimale productie bestaan de weilanden in Nederland uit één dominante grassoort, hoe cynisch maar Engels raaigras is in ons agrarisch gebied vooral populair.
De weilanden in Engeland bestaan uit vele soorten grassen en kruidachtige gewassen én er wordt gemaaid met een soort nonchalance. Niet elke meter tot aan het randje, nee, de randen worden zelfs nauwelijks gemaaid waardoor veel kruiden ongehinderd kunnen uitgroeien. Het heeft grotendeels ook een praktische reden, omdat hier de hoogteverschillen te groot zijn of de bodem veel stenen en rotsen bevatten.
De percelen in Engeland zijn vaak kleiner, maar in bijna alle gevallen omzoomd met een beplanting. Dit zijn hagen van alle soorten die maar in een haag willen groeien; meidoorn, hondsroos, veldesdoorn, sleedoorn, liguster, hulst, kornoelje, hazelaar, et cetera. Deze hagen worden bijna allemaal machinaal kort gehouden en als dat niet gebeurt, dan is het geen haag meer maar een struikrij en ook dát zie je regelmatig met hier en daar een boom ertussen. De hagen kort houden, gebeurt soms zelfs heel ruig met klepelmaaiers en ik kan niet meteen zeggen dat het resultaat daar onder lijdt. Het ziet er lomp uit, maar daarmee is niet gezegd dat het voor de levensduur slechter is. De hagen en de ruige zomen van de weilanden zijn een walhalla voor vele insecten, zoogdieren en vogelsoorten.
De bomen die je aantreft in het agrarisch landschap lijken bijna allemaal in particulier bezit. De boeren onderkennen hier nog steeds de positieve waarde van bomen op en langs de percelen. Onder Nederlandse omstandigheden worden uiers van koeien ingesmeerd met zonnebrand, ja ik meen het echt omdat er geen plekje schaduw te vinden is voor ze! Koeien en schapen in Engeland zoeken gewoon de schaduw van een boom op als het te heet wordt, omdat bomen daar wel in weilanden gehandhaafd zijn. Breekt er een tak uit, dan blijft die vaak nog liggen en maaien ze er rustig langs. Een dode boom langs een weg? Geen man overboord, want er staan veel in erbarmelijke staat op deze manier. Zijn dit bomen voor de urgente rooilijst of ecologische herbergen?
Kom je op een Engelse boerderij dan valt het op dat het geen Nederlandse boeren zijn. Je kunt het duurzaam noemen, maar ik ben zo opgevoed dat ik het merendeel van de boerenerven in Engeland als bende zou beschrijven. Oude machines blijven staan tot ze tot stof zijn wedergekeerd en waar geen machines staan loopt het vee. Daartussen slingeren hooibalen en staan emmers met krachtvoer op een wegrottende pallet. Oud ijzer is overal te vinden en iedere boer stookt hout, want hout ligt overal waar nog geen rotzooi lag. Kortom Engelsen zijn gemakzuchtig of misschien zelfs wel lui.
De boomsoorten in het Engelse landschap zijn heel basaal, wij pogen dit inheems te noemen. In het noorden veel gewone esdoorn, maar ook es met inmiddels veel afsterving door essentaksterfte. Berk, beuk, haagbeuk, wilg, els en natuurlijk eik, héél veel eik. Nauwelijks Amerikaanse eiken die bij ons wel erg populair zijn (geweest), maar vooral zomereik. De zomereik Quercus robur noemen ze English oak. Een beetje bezitterig is dit wel want deze eik is net zo Dutch als English. Maar juist van deze eik hebben de Engelsen vele veterane exemplaren van honderden jaren, ja zelfs meer dan 1000 jaar oud.
Nadat ik mijn wandeling heb afgerond, heb ik de Bowthorpe oak bezocht in graafschap Lincolnshire. Een veterane grillige, dikke (13,3 meter omtrek in 2017 gemeten op 150 cm), maar ook erg lage eik. De boom meet nog geen 10 meter hoogte. Een zeer oude boom van 600 tot 1000 jaar oud die bij een boer op zijn erf staat. De kroon is ruim met een hekwerk afgezet en een grasveld eromheen is voorzien van bankjes. Voor £ 2,50 mag je de boom bewonderen, maar niet over het hek klimmen! De boom is hol en bestaat uit twee delen die met kettingen aan elkaar verbonden zijn. Uit de kroon is, in de bladperiode van 2022, een kwart van de kroon met zware stam uitgebroken wat geheel los van de boom is gescheurd en afgestorven. De boom reageert hier enorm op middels sterke hergroei met zelfs scheuten van 50 cm, een lengte waar veel jonge eiken in stedelijke omstandigheden jaloers op zouden zijn.
Dé essentie waarom wel zulke oude bomen in Engeland staan en niet bij ons in Nederland? De afgebroken tak wordt niet opgeruimd, maar blijft liggen. De eigenaar heeft respect voor de boom, heeft de ruimte afgezet die de boom nodig heeft, wat daarbij de meest belangrijke maatregel is en houd vooral zijn handen in de zakken. Gemakzuchtig, lui, conservatief maar daardoor wel behoudend.
Dan toch nog een staaltje Britse gemakzucht, de Land Rover Defender! En dan zal ik het maar niet over hebben dat in Engeland nog steeds iedereen aan de verkeerde kant van de weg rijdt. De Defender is de Stonehenge onder de auto’s van Engelse makelaardij, sinds 1948 in productie en tot 2021 nauwelijks veranderd; geen comfort, nauwelijks warm te krijgen, ontwerp uit het jaar nul maar … niet stuk te krijgen! En dan eindelijk in 2021 komt er een geheel nieuw hip eenheidsworst model Defender. Hoe is het mogelijk dat je als natie met zo’n onwaarschijnlijke ouderwetse rammelbak meer dan 70 jaar wegkomt zonder te vernieuwen? Misschien ligt daar wel de kracht.
Engelsen zijn sterk behoudend en laat dat nou net de redding zijn van hun veterane bomen gedurende meer dan 1000 jaar! Al hadden wij maar een klein beetje van deze instelling en herkenden we dat bomen niet zomaar “OP” zijn, dan zag ons landschap er veel diverser uit en zag het voor onze oude bomen ook véél beter uit.