Blijf op de hoogte

Ik hoop dat de volgers van deze serie blogs net zoveel plezier aan vormbomen beleven als ik. Na drie zeer bijzondere vormbomen is nu de Tanzlinde van Schenklengsfeld aan de beurt. Met het plantjaar 760 heeft deze boom in 2020 een 1260 jarige leeftijd en is daarmee waarschijnlijk de oudste boom van Duitsland. Ik wil daar nog wel een schepje bovenop doen door te stellen dat dit de oudste Tanzlinde van de wereld is! Wat heeft deze boom overleefd en aan pandemieën voorbij zien trekken? Op 540 jarige leeftijd brak de pest uit, op 760 jarige leeftijd kwamen de pokken,  op 1057 jarige leeftijd brak cholera uit, op 1158 jarige leeftijd de Spaanse griep. En op 1260 jarige leeftijd de coronacrisis. Voor de duidelijkheid geen van alle boomziektes maar mensenziektes waarvan de pest alleen al 100 miljoen doden tot gevolg had. Echter twee jaar geleden in 2018 kwam de Tanzlinde van Schenklengsfeld ook in Nederland in het nieuws omdat het zo droog was dat dorpelingen de boom water moesten geven om uitdrogen te voorkomen. Extreme droogte is de pest voor bomen.

De Tanzlinde van Schenklengsfeld is te vinden in gemeente Schenklengsfeld kreis Hersfeld-Rotenburg in de staat Hessen. Midden in het dorp staat de boom op een hoger gelegen plein. Het is een grootbladige linde, Tilia platyphyllos. De kroon is met 25 meter in kroondiameter en zo’n 20 meter hoogte zo groot dat het nagenoeg het hele plein vult. Ondanks of misschien wel dankzij de ondersteuning met balken is de kroon volledig uitgegroeid en niet meer zoals de Tanzlinde van Effeltrich  met regelmaat geknot. Op een ansichtkaart uit 1937 is te zien dat de boom daar nog veel lager is met een geschatte hoogte van 10 meter.  Deze ansichtkaart en de schets uit 1895 hieronder beoordelend, lijkt het er op dat de linde in het recente verleden (als je 1260 bent dan is één eeuw terug het recente verleden) ook in een geknotte vorm is onderhouden. Het wordt me echter niet duidelijk hoe lang de boom al in deze cultuurvorm wordt onderhouden, in de Duitse cultuur is vormen van Tanzlinden al heel lang gebruikelijk maar of dat ook al vanaf de 7e eeuw het gebruik is weet ik niet. Er is echter wel in de loop van de afgelopen eeuw besloten om de kroon niet meer te knotten en uit te laten groeien. De basis van de kroon ligt grotendeels op de eiken balken. De hieropstaande takken zijn niet al te zwaar ontwikkeld en lijken daardoor van latere oorsprong. Ondanks de wat lichtere takontwikkeling zijn deze naar goed Duits boomverzorgings gebruik knettervol gehangen met ankermateriaal, zowel staalkabels als nylon lijnen.

In 1942 schrijft J. Hörle in ‘Die zwei verschwunden Gerichtslinden in Hersfeld’ vrij vertaald het volgende over de Tanzlinde van Schenklengsfeld:

“Het is de wonderschone Dorpslinde van Schenklengsfeld, bijna de enige in de buurt van Hersfeld, die nog steeds 'ommuurd en geleid' is, zoals de Oude Wet het eist, tot onze dag gekomen is. 'Ommuurd en geleid' - dat wil zeggen: een lage muur begrenst de kruisvormige plaats die naar alle Hemelrichtingen wijst en zover als de kroon reikt de Heilige Plaats creëert, waarin het Recht, de eerbiedwaardige basis van het samenleven en samenwerken van mensen wordt 'verdedigd'. Sterke palen staan op de muur en dragen met balken de zware naar beneden gestuurde takken van de sterke, Eeuwenoude boom, zodanig dat de gesteltakken, kunstig verweven met de balkenstructuur, samen met het dichte takken- en bladerdak een gesloten prieel vormt, omringd en beschermd tegen het weer en toch, volgens oud Germaans gebruik, een Rechtszaal onder Gods blote hemel.”

Het bijzondere aan de boom is de stam…die er niet is. Je zou een gigantische grillige knoestige stam verwachten maar de kroon wordt gedragen vanuit vier los van elkaar ontwikkelde stammen. Het bord bij de boom vermeld dat de oorspronkelijke hoofdstam is verdwenen en vanuit de wortelopslag (scheuten vanuit wortels en wortelvoet) de huidige vier stammen zijn ontstaan. De stammen staan allen exact op de windrichtingen en de omtrek om de 4 stammen heen is 19,3 meter. Het zou natuurlijk kunnen dat de stammen uit jonge scheuten zijn ontstaan maar een theorie die mij ook te binnen schiet, is dat een geleide linde na vele eeuwen gaat segmenteren. Actieve wortels,  daarboven liggende stamdelen en daaraan verbonden gesteltakken met het meeste blad en dus fabriek komen hierbij steeds meer op zichzelf te staan. Inzinkende stamdelen worden minder functioneel en sterven uiteindelijk af waardoor de sterke groei generende delen meer en meer los van de eens cylindrische stam komen en in dikte naar buiten groeien om centraler onder de voedende gesteltak te komen. Dit proces is bij de 1000-jarige Tanzlinde van Effeltrich ook waar te nemen. Het is met mijn theorie misschien toevallig dat de vier stammen exact op de windrichtingen zijn ontstaan maar als net daar de dominante takken gepositioneerd zijn, is dat ook wel weer te verklaren. De universiteit van Götingen heeft overigens in 2009 bevestigd dat de vier stammen uit dezelfde oorsprong stammen, je ziet dan ook tussen de vier stammen geen verschillen in het bladerdak. Kijk naar deze erg beeldende video en je snapt doe de boom is gegroeid. Grappig is dat midden tussen de vier stammen een steen ligt met het oorspronkelijke plantjaar 760. Daar zal de steen waarschijnlijk niet altijd gelegen hebben want in vroegere jaren was hier de stam te vinden. Niet te min een fraaie boom in een erg mooie Duitse omgeving.

Ik hoop dat ik in deze coronatijd een beetje positiviteit heb weten te brengen met mijn serie ‘Bomen om blij van te worden’. We gaan in Nederland steeds meer naar het ‘nieuwe normaal’ waardoor ik ook de behoefte heb om weer andere boomonderwerpen in mijn blog voorbij te laten komen. Dit wil overigens niet zeggen dat ik op een later moment niet nog meer mooie, indrukwekkende bomen zal laten zien. Maar voor de volgende keer heb ik me voorgenomen om gerelateerd aan eikenprocessierups een poging te wagen om 'sociale' media geblaf en kletskoek verhalen te nuanceren.

Wil je een bericht ontvangen als een nieuwe blog is geplaatst? Meld je hier aan.

Blijf op de hoogte
Deze website maakt voor een optimale werking gebruik van cookies. OK Toestaan Weigeren Lees voor meer informatie onze privacyverklaring privacy Cookie instellingen Dit veld is niet ingevuld De ingevulde tekst is te kort De ingevulde tekst is te lang