Bomen om blij van te worden: De Stufenlinde van Grettstadt

De Stufenlinde van Grettstadt komt ruimschoots tegemoet aan mijn vormbomen fetisjisme, net als de Tanzlinde van Peesten uit mijn vorige blog. Het betreft hier een etagelinde waarvoor mensen generaties lang aan elkaar de kunst van het vormen en onderhouden van vormbomen hebben overdragen. Kun je dat voorstellen in ons Nederlandse gecultiveerde landschap wat minimaal iedere dertig jaar op zijn kop gaat? Het is niet voor niets dat we eigenlijk ieder jaar onze navigatie moeten updaten, jaja ik weet er zijn modernere systemen, maar dit zegt wel iets over ons driftig vernieuwings gedrag en daar passen bomen maar slecht in. Soms is het nog niet zo slecht om een beetje conservatief te zijn…

De Stufenlinde van Grettstadt in Duitsland is te vinden in gemeente Grettstadt, kreis Schweinfurt  in de staat Bayern. Ondanks dat Grettstadt een eigen gemeente is, moet je niet verwachten dat deze boom in een grote plaats staat. Grettstadt is een klein plaatsje met ruim 4000 inwoners. Aan de Hauptstraße staat de etagelinde voor het oude raadhuis uit 1590 met authentiek vakwerk en de katholieke Sint Paul en Paul Langhaus kerk uit 1766. Kortom een prachtige historische setting met typische Duitse gebouwen en atmosfeer. 

De Stufenlinde is een grootbladige linde, Tilia platyphyllos. Stufen betekent in het Duits lagen, niveaus. Nou lagen of etages dat heeft deze boom, maar liefst tien etages, welke piramidaal lopen, vormen het gestel van deze unieke verschijning. Het is een gezonde boom die regelmatig, het lijkt zelfs jaarlijks, compleet geknot wordt. Alle etages zijn even vitaal en in perfecte balans met de gekozen vorm. Tegemoetkomende aan groeiregels is het namelijk noodzakelijk om de bladmassa te verminderen naarmate je hoger in de kroon komt om gelijkwaardige blad-, twijg- en diktegroei te behouden. Van de vele vormbomen die ik heb gezien is bij hooguit twee etages een houten constructie aangebracht om de onnatuurlijke takaanzet van de horizontaal uitgeleide takken te dragen. Bij deze boom is dat maar liefst bij vier etages het geval. Het is een indrukwekkend gestapeld bouwwerk van houten balken gedragen door een opstelling van 12 zandstenen zuilen. De onderste drie etages zijn voorzien van een dubbele laag dwarsliggers om de breedte van de etages gelijkmatig te ondersteunen. Het gehele bouwwerk ondersteunt de vier etages die steeds meer taps toelopen. De onderste etage is maar liefst 17 meter in doorsnede uitgeleid. Met blad en twijgen erbij is dit al snel een kroonprojectie van 280 m². De onderste etage begint al op 250 cm vanaf maaiveld dus als je op het vierkante bankje rondom de stam gaat zitten, heb je het gevoel onder een hele grote parasol te verblijven. De opvolgende ondersteunde etages hebben een onderlinge afstand van 175 cm maar naarmate de diameter van de daarboven liggende etages afneemt varieert de onderlinge afstand ook. Totaal is de boom ongeveer 18 meter hoog wat een opvallende lengte is voor een vormboom.

De boom is in 2020 al 268 jaar oud, samen met het raadhuis en de kerk vormt de boom het bijzondere middelpunt van de plaats. Als er iets gevierd wordt dan verzamelen de mensen hier. Op deze manier heeft de boom nog steeds een sterke functie en aantrekkingskracht. Vanuit het verleden is bekend dat onder dergelijke bomen ook recht werd gesproken. Ik heb geen betrouwbare bron kunnen vinden hierover maar als ik Wikipedia mag geloven werd onder deze boom gedanst en recht gesproken. De onderste takken zouden zelfs worden gebruikt om de mensen aan op te hangen. Gelukkig hebben we dergelijke primitieve gewoontes achter ons gelaten en de bevolking van Grettstadt is te eren dat ze het goede van de boom hebben weten te behouden, al generaties lang.

Stufenlinde Grettstadt

Zitgelegenheid rondom de stam

Houten constructie ondersteund 4 etages

Knot met éénjarige twijgen

Stufenlinde met raadhuis op voorgrond

Detail houten constructie